آسيب هاي نخاعي
روش ايجاد جراحت هاي نخاعی :
• در اثر خم شدن بيش از حد / در اثر وارد آمدن فشار / در اثر به عقب رفتن بيش از حد / در اثر خم شدن همراه با چرخش / در اثر جسم نافذ .
• آسيبهاي ستون فقرات از جمله مهمترين واساسي ترين آسيبهاي وارده به بدن به شمار مي ايند كه ممكن است باعث قطع شدگي طناب نخاعي و فلج كامل اندامها گردد .
• چهار علت عمده زير براي آسيبهاي طناب نخاعي وجود دارد :
• تصادفات جاده اي
• سقوط از بلندي
• تصادفات با موتور سيكلت
• شيرجه در آب كم عمق
• متاسفانه 50 % جراحات وارده به نخاع باعث فلج از گردن به پايين مي شوند و 50 % ديگر به فلج پايين تر از كمري مي انجامد . بيشتر قطع نخاع شدگان مرد ( نسبت 4 به 1 در مقايسه با خانم ها ) و در بين سنين 30 تا 40 سالگي مي باشند . تقريبا 43 % ضربات نخاعي به علت تصادف با مو تور سيكلت است .
نشانه هاي احتمالي آسيب نخاعي :
درد پشت
تندرنس ( حساسيت در اثر لمس )
تغيير شكل ستون فقرات
زخم باز و بسته
فلج اندامها
تغيير و ضعيت دردناك .
ضایعات طناب نخاعی و ریشه های آن
1 – كنكشن CONCUSSION كه باعث ایجاد علائم عصبی خفیفی شده و پس از چند ساعت بهبود می یابند.
2 – كوفتگی نخاع : CONTUSION كه منجر به ادم و خونریزی سطحی طناب نخاعی می شود.
3 – فشردگی نخاع : COMPRESSION كه با ادم وایسكمی شدید همراه بوده و منجر به نكروز می شود. این ضایعه ممكن است دائمی باشد و یا این كه پس از مدتی به آهستگی تخفیف یابد.
4 – قطع كامل نخاع : كه منجر به از بین رفتن كلیه اعمال فیزیولوژیكی نخاع در زیر محل ضایعه به طور دائمی می شود. این ضایعه در اثر زخم شدن به عقب؛ چرخیدن و فشردگی نخاع ایجاد می شود.
اتیولوژی آسیب های نخاعی
1 – عوامل با منشاء خارجی : ضربات شدید و ناگهانی ، تصادف رانندگی ، سقوط از بلندی ، صدمات زمان تولد، صدمات ناشی از گلوله ، صدمات ناشی از ورزش
2 – عوامل با منشاء داخلی : تومورهای معزی و نخاعی ، عفونت ها ؛ میلیت ، اختلالات عروقی ، تغییرات دژنراتیو( تخریب دیسك) ، ادم ، هماتوم و پارگی دیسك ،مولییپل اسكلزوزیس ، اختلالات مایعات نخاعی ، التهاب سلول های نخاعی
عوارض آسیب های نخاعی
1 – سیستم تنفس: صدمه و آسیب به مهره های گردنی یا شكستگی بالای 4 C مشكلات خاصی را در عمل تنفس به وجود آورده و باعث توقف كامل تنفس می شود صدمه زیر 4C در صورت فعال بودن عصب فرنیك باعث تنفس دیافراگماتیك خواهد شد.
2 – سیستم قلبی و عروقی : هرگونه قطع عرضی در طناب نخاعی بالاتر از سطح T5 ا ثر اعصاب سمپاتیك را بر سیستم قلبی و عروقی از بین می برد و باعث مشكلات فوری شامل برایكاردی – هیپوتانسیون و كاهش برون ده قلبی می شود.
3 – سیستم ادراری: رتانسیون ادراری یك علامت شایع در صدمات حاد نخاعی و شوك نخاعی است. مثانه با توجه به فقدان اثر مهاری مغز بسیار تحریك پذیر می شود در نتیجه مكرراً مقدار كمی ادرار دفع خواهد كرد كه دفع مثانه به طور كامل صورت نگرفته و این امر منجر به اتساع مثانه و احتباس ادرار و بروز عفونت و سنگ های ادراری می شود.
4 – سیستم معده ای – روده ای: چنانچه طناب نخاعی بالاتر از 5 T و به طور عرضی قطع شود فقدان عصب رسانی سمپاتیك ممكن است كه منجر به ایجاد اتساع ایلئوس و معده شود.
مشكلات دفعی ؛ سختی و احتباس مدفوع نیز ایجاد می شود.
5 – شوك نخاعی و هیپورفلكس خود به خودی: شامل انبساط مثانه (در اثر استاز ادراری) و انبساط روده و زخم فشاری .
6 – AUTONOMICDYSREFLEXIA (HYPER REFLEXIA)
هایپرورفكسی معمولاً در ضایعات نخاعی بالای سطح 6 T به وجود می آید. اگر یك محرك شدید احشایی و یا یك محرك دائمی روی استخوان های زیر ناحیه ضایعه وجود داشته باشد و یا مثانه این بیماران تحت كشش بیش از حد قرار گیرد. علائم آن عبارت اند از سردرد؛ عرق نواحی بالای سطح ضایعن؛ گرفتگی بینی؛ تیره شدن بینایی؛ فشارخون؛ تندی و یا كندی ضربان قلب؛ كشش بیش از اندازه مثانه در این بیماران به علل زیر حادث می شود :
الف ) گرفتگی سوند تخلیه كننده
ب ) پر شدن كیسه ادرار
ج ) غلط بسته شدن سوند
د) عمل تعویض سوند
هـ ) اتساع بیش از حد مثانه
و) افزایش گاز در روده ها و افزایش و تجمع مدفوع و یا هر نوع تحریك روی ركتوم ( مثل هموروئید)
ز) تحریكات پوستی مثل سوختگی – كه جت جلوگیری از آن بایستی عوامل ایجاد كننده را حتی الامكان برطرف نمود.
7 – هایپروترمیا :HYPERTHERMIA
ممكن است دمای بدن این بیماران تحت تأثیر محیط گرم؛ افزایش یابد كه باعث علائم زیر می گردد:
الف ) پوست گرم؛ قرمز و خشك
ب ) احساس ضعف
ج) سرگیجه
د) اختلال بینایی
هـ) سردرد
و) تهوع
ز) دمای بالا
ج ) نبض نامنظم و ضعیف
جهت كاهش هایپروترمیا و تنظیم دمای بدن بیمار بایستی از روش های زیر استفاده نمود
بیمار به طور خودكار مدت زمانی را كه می تواند در یك محیط گرم باقی بماند را به دست آورد. از مایعات استفاده كند. از لباس های نازك نخی و سبك استفاده كند. جهت جلوگیری از آفتاب زدگی از كلاه استفاده كند. از اسپری خنك كننده استفاده نماید. اطراف بیمار جریان هوا برقرار باشد و اگر دمای بدن بیمار از 40 سانتی گراد بیشتر شد به پزشك مراجعه كند.
8 – هیپروترمیا HYPOTHERMIA
همچنین وقتی كه یك بیمار نخاعی در محیط سرد به مدت طولانی قرار گیرد علائم زیر به وجود می آید:
الف ) پوست سرد
ب ) لرز
ج ) كاهش دمای بدن
د) كاهش
فشارخون ؛ نبض و تنفس
هـ) پریشانی كه بایستی برای رفع آن از لباس گرم استفاده نمود و بیمار از محیط سرد خارج شود و اندام های او را با حوله های گرم پوشاند.
9 – ORTHOSTATIC HYPOTENSION (POSTURAL HYPOTENSION)
از آنجا که این بیماران اكثراً در وضعیت درازكش قرار دارند هنگام تغییر وضعیت و قرار گرفتن در حالت نشسته و یا ایستاده به علت تجمع خون در اندام های تحتانی و محوطه شكم دچار كاهش ناگهانی فشارخون همراه با سرگیجه می شوند كه با استفاده از جوراب كشی در ناحیه اندام های تحتانی و شكم بند در ناحیه شكم و همچنین تغییر وضعیت بیمار به صورت تدریجی می توان از آن جلوگیری نمود. اگر در روی ویلچر بیمار دچار این حالت شد با افقی نمودن ویلچر می توان از كاهش فشارخون جلوگیری نمود و پس از بهبود حالت بیمار به تدریج به وضعیت اولیه برگرداند. البته كاهش فشارخون می تواند به علت كاهش دفع ادرار نیز باشد كه پس از دفع ادرار بهبود می یابد.
10- SPINAL CORD CYST
تجمع مایع داخل كانال نخاعی به علت تغییرات نرولوژیكی در 5 تا 10% بیماران نخاعی به وجود می آید كه ممكن است از چند ماه تا چند سال بعد از ضایعه به وقوع بپیوندد علائم آن بشرح زیر است: كاهش ناگهانی درد و یا حس بیمار و یا افزایش ناگهانی و زیاد درد – افزایش عرق و تعریق غیر طبیعی – اتونومیك دیسرفلكس.
همچنین در بیماران ضایعه نخاعی سطوح 4 T به بالا به علت فلج عضلات بین دنده ای بیمار؛ فعالیت های تنفسی كاهش یافته و به علت كم شدن و یا از بین رفتن رفلكس سرفه و بازدم قوی زمینه مناسبی جهت ایجاد بیماری های ریوی مثل پنومونی ؛ آتكلتازی و غیره ؛ فراهم می گردد كه CHEST PT و آموزش های لازم تنفسی برای جلوگیری از عوارض ریوی اهمیت فراوانی دارد.
اقدامات و كمكهاي اوليه :
• 1) پر او لويت ترين اقدام ، باز كردن راه هوايي مي باشد ، بدين منظور سر را به وضعيت خنثي قرار دهيد . براي چرخاندن سر به وضعيت خنثي اصرار نورزيد زيرا ممكن است چرخش گردن به نخاع آسيب رساند .
• 2)به مصدوم اكسيژن با حجم زياد 6 ليتر در دقيقه بدهيد .
• 3) سر را در وضعيت خنثي بي حركت و ثابت نماييد .
• 4) مراقب اشكالات عمده در بستن آتل گردني باشيد .
• 5) نبض و گردش خون را بر رسي نماييد . در صورت لزوم CPR كنيد .
• 6) با استفاده از يك تخته آتل پشتي بلند ، مصدوم را بي حركت سازيد .
مواردی که در آن ها باید سر و گردن را ثابت نگه داشت:
• اختلال هوشیاری
• وجود شواهد ترومای غیر نافذ از ترقوه به بالا
• وجود درد ، حساسیت یا اسپاسم عضلات گردنی یا پارستزی ، کرختی و یا ضعف در اندامها
• مکانیسم تروما مطرح کننده صدمه به مهره های گردنی باشد ( نظیر deceleration ناگهانی و ... )
• صدمات مولتی سیستم
مراقب اشكالات عمده در بستن آتل گردني باشيد!!
به نکات زیر باید توجه داشته باشیم:
به یاد داشته باشیم که آتل گذاری سر و گردن در افراد مشکوک به آسیب های گردنی حتماً توسط دو نفر باید صورت پذیرد.
یک نفر جهت حمایت سر و گردن،به این روش که در بالای سر مصدوم قرار گرفته،دو آرنج خود را در دو طرف سر مصدوم بروی زمین قرار داده و با دستان خود،هم سر و هم گردن مصدوم را مورد حمایت کامل قرار دهد.
قابل توجه هست که فردی که حمایت سر و گردن بر عهده ی اوست هیچگاه نباید از حمایت سر و گردن دست بکشد،حتی در حین جا به جایی مصدوم،تا زمانی که مصدوم بروی بک برد و یا آتل نیم تنه قرار بگیرد.
فرد دومی باید حینی که فرد اول به حمایت سر و گردن ادامه می دهد،آتل گردنی را قرار دهد.
نظرات شما عزیزان:
